(NOT) MEMORY OF JEDWABNE, (NOT) MEMORY OF VOLYN
Abstract
The episode of the Second World War remains one of the most tragic and irritative pages of European history. No one could discuss the historiography of the Volhynia tragedy, the Jedwabne pogrom, and the expulsion of the Silesian Germans in the communist era. In contemporary reality, the memory of these events has turned to be official. The anniversary of «Bloody Sunday», July 11, (since recently, it has become the National Day of Remembrance of Genocide of Victims perpetrated by Ukrainian nationalists on the citizens of the Second Republic of Poland) is celebrated after July 10, when the massacre of Jewish people by Polish citizens of Jedwabne in Podlachia is commemorated. The analysis of these historical controversies allows highlighting common features of their course and influence on social thought. Both topics have been found supersensitive to social thought: they have caused the rethinking of the victims- executioners dimension. In recent years, much has been said in Poland about the Jedwabne case and that Poles are responsible for this crime. At the same time, the argument that «first of all, the very Poles are innocent victims, hundreds of thousands of innocent victims in Volyn and Galicia» is sweeping. That sort of argument often justifies, for example, the disregard of Ukrainians currently working or studying in Poland. Attempts to assert our point, our right to choose our history at all costs, doom us to constant confrontations with those who seek to convey another part of the truth. The functioning of both different national versions (Jewish and Polish, Polish and Ukrainian, respectively) and distinctive internal discussions (conservative, liberal) should be regarded as a feature of scientific and social discourses in the context of the Jedwabne’41 and Volyn’43 cases. It is argued that over time, historical controversies about Jedwabne and Volyn’43 are non-exhaustive but, on the contrary, are aroused with a vengeance. The research shows the escalation of memory conflicts in both neighboring countries and demonstrates the need for separating disputes over the past and the development of modern interstate relations.
References
2. Грицак Я. Страсті за націоналізмом: історичні есе. Київ : Критика, 2004.
3. Каліщук О. Сучасні історичні дискусії щодо міжнаціональних відносин у роки Другої світової війни: порівняльний аспект (Єдвабне’41/Волинь’43). Український історичний журнал. 2015. № 5.
4. Кісь О. Колективна пам’ять та історична травма: теоретичні рефлексії на тлі жіночих спогадів про Голодомор» Усна історія як теорія, метод, джерело: зб. наук. пр. / Гелінада Грінченко, Наталія Ханенко-Фрізен, ред. Харків, Східний інститут українознавства ім. Ковальських, 2010.
5. Пєкло Я. Волинь, Єдвабне, Боснія: злочин між сусідами. «Ї»: незалежний культурологічний часопис. 2013. Ч. 74.
6. «Поляки, українці та євреї повинні розмовляти про спільну історію» – єврейський діяч у Польщі. URL: http://vaadua.org/news/polyaki-ukrayinci-ta-ievreyi-povinni-rozmovlyati-pro-spilnu-istoriyu-ievreyskiy-diyach-u.
7. Проблеми історії та історичної пам’яті у відносинах із європейськими сусідами України. Політика історичної пам’яті в контексті національної безпеки України: аналітична доповідь / Яблонський В. М., заг. ред. Київ: НІСД, 2019.
8. Bilewicz M., Bulska D., Babińska M., Haska A., Winiewski М. Marzec w lutym? Studium stosunku Polaków do Żydów i historii Holokaustu w kontekście debaty wokół ustawy o IPN. Nauka. 2018. № 2.
9. Chodakiewicz M. J. Prawda nas wyzwoli: najwyższy czas na ekshumacje w Jedwabnem. Do Rzeczy: tygodnik Lisickiego. 2018. 16-22 lipca.
10. Debata prezydencka. URL: http://www.tvp.info/10097155/80-minut-starcia-na-wyborczym-ringu-zobacz-cala-debatakomorowskiduda.
11. Debata prezydencka. Wroński: Duda, atakując Komorowskiego za Jedwabne, wyrzekł się Lecha Kaczyńskiego dla narodowców. URL: https://wyborcza.pl/1,75968,17937932,Debata-prezydencka_Wronski_Duda_atakujac_Komorowskiego.html.
12. Forecki P. Dlaczego do Polaków nie dotarł Gross: Jedwabne 10 lipca 1941–2001–2011» / rozm. przepr. Adam Leszczyński. Gazeta Wyborcza. 2011. 11 lipca. S. 15.
13. Goldhagen D. J. Hitler’s Willing Executioners. Ordinary Germans and the Holocaust. New York: Alfred A. Knopf, 1996.
14. Gontarczyk P. Kto się boi otwartej debaty o Jedwabnem. WSieci. 2020. Nr 30. S. 66–69.
15. Gowin J. Naród – ostatni węzeł. Rzeczpospolita. 2001. 18 stycznia.
16. Gross Jan Tomasz. Sąsiedzi i inni: prace zebrane na temat Zagład. (Budapeszt; Syrakuzy; Kraków: Wydawnictwo Austeria, 2018.
17. Horodecki Andrzej J. Wołyń 1943 – czyli w cieniu stodoły w Jedwabnem. Tygodnik Powszechny. 2012. 12. 07.
18. Kieres L. Koniec z polityką strusia. Gość Niedzielny. 20011. № 4.
19. Korwin-Mikke J. Wołyń jak Jedwabne. Rzeczpospolita. 2016. 18 lipca (166).
20. Kuczyński W. Płonąca stodoła i ja. Wprost 2001. № 12.
21. List prezydenta odczytany w Jedwabnem. URL: http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta/inne/art.47,list-prezydenta-odczytany-w-jedwabnem.html.
22. Nowak-Jeziorański J. Potrzeba zadośćuczynienia. Rzeczpospolita. 2001. 26 stycznia.
23. Polacy wobec zbrodni w Jedwabnem – przemiany społecznej świadomości. Komunikat z badan. Warszawa, wrzesień 2001. URL: https://www.cbos.pl/SPISCOM.PL/2001/K_120_01.PDF.
24. Polacy wobec zbrodni w Jedwabnem. Komunikat z badan. Warszawa, kwiecień 2001. URL: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2001/K_054_01.PDF.
25. Przemówienie prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego podczas uroczystości żałobnych w Jedwabnem 10 lipca 2001 r. / Barbara Wizimirska, red. Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej. 2002. Warszawa: PISM, 2002. S. 363.
26. Siemaszko W., Siemaszko Е. Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia. 2 t. Warszawa: von Borowiecki, 2000.
27. Szuchta R., Trojański P. Zrozumieć Holokaust. Książka pomocnicza do nauczania o zagładzie Żydów. Warszawa: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, 2012.
28. Tryczyk M. Spadek. Przegląd. 2021. 15-21 luty. S. 34–36.
29. Wilczak A. Wołyńskie Jedwabne. Polityka. 2003. 12 lipca.
30. Żaryn J. „Interesuje nas docieranie do prawdy» / rozm. Rafał Pazio. Najwyższy Czas!; pismo liberalno-konserwatywne. 2018. 14-27 maja.
31. Żaryn J. „Popieram wznowienie ekshumacji w Jedwabnem» / rozm. Cezary Krysztop. Tygodnik Solidarność: czasopismo NSZZ Solidarność. 2018. 13 lipca (28). S. 16–19.
32. Żaryn J. „Sierpniówką» w podziemie niepodległościowe» / rozm. Rafał Pazio. Najwyższy Czas!: pismo konserwatywnoliberalne. 2020. 16-29 marca. S. XVII – XVIII.