ДАВНЯ ТА СЕРЕДНЬОВІЧНА ІСТОРІЯ ВОЛИНІ НА СТОРІНКАХ  «ВОЛИНСЬКОГО ЩОРІЧНИКА» ЯКУБА ГОФМАНА (1930–1939 РР.)

Галина Малеончук

doi:10.32782/2305-9389/2025.33.02

Галина Малеончук Волинський національний університет імені Лесі Українки https://orcid.org/0000-0001-5078-4622

DOI: https://doi.org/10.32782/2305-9389/2025.33.02

Ключові слова: давня та середньовічна історія Волині, «Волинський щорічник», Якуб Гофман, міжвоєнний період.

Анотація

У статті проаналізовано публікації, що стосуються давньої та середньовічної історії Волині на сторінках «Волинського щорічника» (Rocznik Wołyński). Із 1930 по 1939 р. було надруковано вісім томів часопису, редактором якого став відомий польський краєзнавець, етнолог, організатор досліджень з історії та історичної бібліографії Якуб Гофман. Часопис засновано за підтримки Волинського окружного управління Польського товариства вчителів загальних шкіл та призначався, передусім, для опрацювання вчителями Волинського воєводства.Давній та середньовічній історії Волині присвячено чотирнадцять досліджень, це трохи більше п’ятнадцяти відсотків матеріалу, опублікованого у «Волинському щорічнику» впродовж 1930-х років. У запропонованій статті розглянуто проблематику опублікованих статей: археологія, історія Русі та Волинсько-Галицької держави, становище волинських земель у складі Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої. Окремими групами досліджень є аналіз документальних джерел та картографії, висвітлення історії окремих архітектурних пам’яток (фундаменти церкви над річкою Лугою, Успенський собор, Василівська ротонда у Володимирі, монастирі францисканців у Корці та Межирічах Острозьких), історії релігійних процесів у Волинському регіоні в добу Середньовіччя. Зокрема, огляд історії протестантизму на Волині у ХVІ–ХVII ст. Александра Коссовського та дослідження з історії Православної церкви на Волині 992–1596 рр. К. Ходиніцкі, у тексті яких особливу увагу звернено на полеміку довкола прийняття Берестейської унії, яка була активною серед волинян. Представлено основні тези цих статей, джерела їх написання. Автори текстів походили з Кракова, Варшави, Гданська, Любліна, Торуня, Львова.

Посилання

1. Бусленко В.В. Якоб Гофман – посол до сейму. Роде наш красний… Волинь у долях краян і людських документах. Луцьк : Вежа, 1996. Т. 2. С. 272–273.
2. Войтович Л. Князь Юрій-Болеслав Тройденович: ескіз портрета. Княжа доба: історія і культура / відп. ред. В. Александрович. Львів, 2011. Вип. 5. С. 209–220.
3. Доброчинська В., Мартинюк В. Волинські сторінки діяльності польської родини Якуба і Ядвіги Гофман (1921–1939). Слов’янський вісник. 2004. Вип. 4. С. 57–64.
4. Ковальський М. Гоффман Якуб. Острозька академія: історія та сучасність культурно-освітнього осередку / гол. ред. І. Пасічник. Вид. 3-є, доп. і перероб. Острог : Острозька академія, 2019. С. 147–148.
5. Ярмошик І. Листопадове (1830–1831) та січневе (1863) польські повстання проти царизму на сторінках часопису «Rocznik Wolynski» (1930-ті рр.). Мандрівець. 2010. № 1. С. 24–27.
6. Buczek K. Wołyń w dawnej kartografji (Wieki XV–XVIII). Rocznik Wołyński wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Hoffmana. Równe: Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1935. T. 4. S. 1–37.
7. Chodynicki K. Z dziejów prawosławia na Wołyniu (992–1596). Rocznik Wołyński: wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Hoffmana. Równe: Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1937. T. 5–6. S. 53–106.
8. Hoffman J. Akta kościoła farnego ostrogskiego od 1622 r., co waż niejsze wydał. Rocznik Wołyński: wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Hoffmana. Równe: Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1934. T. 3. S. 192–214.
9. Jakimowicz R. Szlak wyprawy kijowskiej Bolesława Chrobrego w świetle archeologji. (Próba ujęcia zagadnień wczesnohistorycznych Wołynia). Rocznik Wołyński: wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Hoffmana. Równe: Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1934. T. 3. S. 10–104.
10. Kossowski A. Zarys dziejów protestantyzmu na Wołyniu w XVI–XVII w. Rocznik Wołyński: wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Hoffmana. Równe: Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1934. T. 3. S. 233–296.
11. Lewicki K.Ks. Ostrogscy w służbie Rzeczypospolitej. Rocznik Wołyński: wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Hoffmana. Równe: Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1938. T. 7. S. 1–70.
12. Milewska-Młynik А. Jakub Hoffman – Wołyniak z wyboru, społecznik z powołania. Wrocławskie Studia Wschodnie. 14 (2010). 2012. S. 141–167.
13. Molendziński K. Klasztor pofranciszkański w Międzyrzeczu Ostrogskim. Rocznik Wołyński: wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Chodynicki Hoffmana. Równe: Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1935. T. 4. S. 102–135.
14. Pohorecki F. Kilka uwag o dyplomach i aktach wołyńskich. Rocznik Wołyński: wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Hoffmana. Równe : Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1938. T. 7. S. 71–87.
15. Rocznik Wołyński: wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Hoffmana. Równe: Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1930. T. 1. 164 s.
16. Rocznik Wołyński: wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Hoffmana. Równe: Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1931. T. 2. 584 s.
17. Sawicki L. Z zagadnień prehistorii dyluwialnej Wołynia. Rocznik Wołyński: wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Hoffmana. Równe: Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1934. T. 3. S. 1–9.
18. Sobolewski T. ks. Z dziejów klasztoru franciszkańskiego w Korcu. Rocznik Wołyński: wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Hoffmana. Równe: Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1934. T. 3. S. 215–232.
19. Tomkiewicz W. Wołyń w Koronie (1569–1795). Rocznik Wołyński: wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Hoffmana. Równe: Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1931. T. 2. S. 26–66.
20. Walicki M. Średniowieczne cerkwie Włodzimierza. Rocznik Wołyński: wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Hoffmana. Równe: Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1931. T. 2. S. 371–383.
21. Włodarski B. Wołyń pod rządami Rurykowiczów i Bolesława Jerzego Trojdenowicza. Rocznik Wołyński: wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Hoffmana. Równe: Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1934. T. 3. S. 105–148.
22. Zajączkowski S. Wołyń pod panowaniem Litwy. Rocznik Wołyński: wydawany staraniem Wołyńskiego Zarządu Okręgowego Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych / pod red. J. Hoffmana. Równe: Nakład Wołyńskiego Zarządu okręgowego związku polskiego nauczycielstwa szkół powszechnych, 1931. T. 2. S. 1–25.